Η άλλη κλίμακα της προβληματικής του «Ελαιώνα»...

 

Η όλη αντιπαράθεση που διαπλέκεται γύρω από την επανάχρηση της περιοχής του «Ελαιώνα», τα τελευταία χρόνια, αφήνει πλέον την πεποίθηση ότι αντί να την ανάγει σε ένα από τους φέροντες άξονες της ουσιαστικής, σταδιακής και συνολικής, επίλυσης του δραματικού πολεοδομικού προβλήματος του λεκανοπεδίου, τείνει να την καταστήσει μέρος του προβλήματος και, σχεδόν σίγουρα, με σοβαρότατο επιβαρυντικό ρόλο. Και αυτό, γιατί η όλη αντιπαράθεση κινείται σε εντελώς λάθος πεδία ή, καλύτερα, εκτός του φυσικού πεδίου αντιμετώπισης προβληματικών αυτού του τύπου όπως εκείνο του αστικού οικο-σχεδιασμού μεγάλης κλίμακας. Δίχως την παραμικρή «ιδέα», μεταξύ διαμαρτυρίας, «αναπτυξιακών» μικρο-προσεγγίσεων, αναδρομών σε πεπαλαιωμένες νομολογίες και γραφειοκρατικών αναλύσεων και, κυρίως, μακριά από κάθε αναδρομή στην διεθνή εμπειρία, πλούσια σε περιπτώσεις αντιμετώπισης θεματικών αυτού του τύπου.
Πριν από δύο περίπου χρόνια ξεκίνησε στο Κατάρ η κατασκευή του πρώτου «υπόγειου» σταδίου στον κόσμο. Doha's "Wall" το όνομα του, το στάδιο σχεδιάστηκε για να φιλοξενήσει τους αγώνες του Πανασιατικού Κυπέλλου ποδοσφαίρου του 2011, σύμφωνα με μία προσέγγιση που ήδη γράφει ιστορία.

Από επάνω πάρκο και από κάτω στάδιο. Σχετικά μικρό, με μόλις 11.000 θέσεις, το «έξυπνο» στάδιο απόκτησε την αρχιτεκτονική του φυσιογνωμία στα πλαίσια των νεωτεριστικών θεωρήσεων περί «αειφορίας» της αρχιτεκτονικής και πολεοδομικής πρακτικής, τουλάχιστον από την οπτική γωνία της δραστικής συρρίκνωσης της χρήσης δομικών υλικών και από εκείνη της ενεργειακής αυτάρκειας περισσότερων τύπων - ηλεκτρική ενέργεια, νερό κ.λ.π.
Δεν γνωρίζουμε εάν προβλέπεται η επένδυση των υπέργειων κατασκευών με φιλμ φωτοβολταϊκών έτσι ώστε να παρέχεται αλλού η πλεονάζουσα ηλεκτρική ενέργεια, ούτε εάν το πότισμα του υπερκείμενου πάρκου θα πραγματοποιείται μέσω της κατασκευής ενός ad hoc διπλού δικτύου ύδρευσης. Εκείνο όμως που κατανοούμε εύκολα είναι ότι τα χρήματα που θα δαπανούνταν για την ενεργοβόρα υλοποίηση συμβατικών υπέργειων κατασκευών, που θα εξανάγκαζαν στην άλλο τόσο ενεργοβόρα λειτουργία του έργου, χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή ενός φυσικά – και ανέξοδα - κλιματιζόμενου χώρου με την ταυτόχρονη απόδοση στην κοινότητα ενός ακόμη φυσικού, ελεύθερου από οτιδήποτε, μεγάλου πάρκου.

Ως εκ τούτου, θεωρούμε ότι την μοναδική οδό για την αντιμετώπιση της προβληματικής του «Ελαιώνα», με ταυτόχρονη ανάδειξη του σε πρωταρχικό εργαλείο απαρχής βιώσιμης επίλυσης του πολεοδομικού του λεκανοπεδίου, δεν αποτελεί παρά η θεώρηση του σαν ένα «πράσινο», οικο-βιοκλιματικό και πολυλειτουργικό, κόμβο μεγάλης κλίμακας, διαρθρωμένου βάσει των παρακάτω επεμβάσεων:

1. Υπογειοποίηση όλων των προβλεπόμενων έργων στα πλαίσια της περιοχής και διάρθρωση τους σαν παθητικό οικο-βιοκλιματικό, πολυλειτουργικό, συγκρότημα μεγάλης κλίμακας - στάδιο, μωλ κ.λ.π.

2. Διατήρηση όσων από τα υπέργεια κτίσματα ενέχουν χαρακτηριστικά βιομηχανικής αρχαιολογίας και επανάχρηση τους με καθαρά πολιτισμικό περιεχόμενο.

3. Ανάδειξη όλων των αρχαιοτήτων που, πιθανά, υπάρχουν στην περιοχή.

4. Διευθέτηση του συνόλου της έκτασης σαν πολιτισμικό πάρκο, καθαρά μεσογειακού χαρακτήρα και, ειδικότερα, της περιοχής.

5. Δραστική αναδιάρθρωση του συγκοινωνιακού δικτύου της περιοχής - υπογειοποίηση των περιμετρικών αξόνων αυτοκίνησης, όπου χρειάζεται, με ταυτόχρονη υπόγεια πρόσβαση στους χώρους στάθμευσης του σταδίου, προέκταση του περιπάτου του πάρκου στις γύρω περιοχές και προέκταση της γραμμής μετρό σε περισσότερες από μία πλευρές της.

 6. Θεσμοθέτηση των αναγκαίων αλλαγών του ισχύοντος Ρυθμιστικού.

Γιώργος Δημητρίου
Φίλιππος Δραγούμης

Αγγελος Τρωιάνος
Κώστας Κιτσίκης